1.1. Sterke stijging van het aantal verzoekers
In 2021 dienden 25.971 personen een verzoek om internationale bescherming in bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). 949 onder hen zijn in België aangekomen in het kader van hervestiging.
Dit aantal ligt heel wat hoger dan in 2020, toen 16.910 personen een verzoek indienden. Het betreft een stijging van 53,6%. Het aantal verzoekers was in 2021 bijna even hoog als in 2019 (pre-COVID periode) toen er 27.742 verzoekers werden geregistreerd.
Uit data van Eurostat blijkt dat in 2021 630.550 personen een verzoek om internationale bescherming indienden in de EU+ (de 27 lidstaten van de EU aangevuld met Noorwegen, Zwitserland, IJsland en Liechtenstein). Dat is een stijging van 33,5% in vergelijking met 2020 (en een daling van 9,8% in vergelijking met 2019).
Niet alleen in ons land steeg het aantal verzoeken om internationale bescherming fors. Ook in onze buurlanden en Oostenrijk stelde men een sterke toename van het aantal verzoekers vast. In verschillende Scandinavische landen, voorheen populaire bestemmingslanden, is sprake van een lichte stijging (Noorwegen) tot zelfs een dalende tendens (Finland, Zweden). Een belangrijke factor in het stijgend aantal verzoekers is de toename van de secundaire migratie binnen Europa (voor zowel personen met een status van bescherming als personen zonder status). Het is duidelijk dat België samen met onze buurlanden en Oostenrijk meer in trek is dan andere EU-lidstaten.
Grafiek 1 : Evolutie van het aantal personen dat een verzoek om internationale bescherming indiende (zowel eerste als volgend verzoek) / 2014 > 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
In 2021 werden gemiddeld 2.164 verzoekers per maand geregistreerd, tegen 1.409 in 2020 en 2.311 in 2019.
In januari en februari 2021 was het aantal verzoekers in België nog laag (1.377 en 1.422), daarna nam het aantal geleidelijk toe. Vanaf juli werd maandelijks de kaap van 2.000 verzoekers ruim overschreden. In september bereikte het aantal verzoekers een piek (3.326). Dit uitzonderlijke hoge aantal valt grotendeels te verklaren door de evacuatieoperatie Red Kite, waarbij veel personen uit Afghanistan naar België kwamen en een verzoek om internationale bescherming indienden. In diezelfde maand dienden daarenboven 237 personen die in het kader van hervestiging naar België kwamen, een verzoek in.
Grafiek 2 : Maandelijkse evolutie van het aantal personen dat een verzoek om internationale bescherming indiende (zowel eerste als volgend verzoek) / 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
1.2. Hoog aantal volgende verzoeken
In 2021 dienden 5.432 personen een volgend verzoek om internationale bescherming in. Procentueel is het aandeel van de volgende verzoeken t.o.v. het totaal aantal verzoeken licht gedaald met het jaar ervoor (20,9% in 2021 t.o.v. 22,5% in 2020) maar duidelijk gestegen ten opzichte van 2019 (15,7%). Voor bepaalde landen zoals El Salvador (55,7%), Irak (51,2%) en Kosovo (57,9%) werden zelfs meer volgende dan eerste verzoeken geregistreerd.
Grafiek 3 : Evolutie van het aantal personen dat een eerste of een volgend verzoek om internationale bescherming indiende / 2014 > 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
1.3. De belangrijkste landen van herkomst
In 2021 waren de belangrijkste herkomstlanden van verzoekers om internationale bescherming Afghanistan, Syrië, Palestina, Eritrea en Somalië.
Afghanistan staat afgetekend op de eerste plaats, met 6.506 verzoekers in 2021, onder wie 1.352 met een volgend verzoek (20,8%). De ontwikkelingen afgelopen zomer in Afghanistan hadden duidelijk een impact op het aantal verzoekers uit Afghanistan. In augustus werden 948 verzoekers uit Afghanistan geregistreerd, voor vele personen betrof het een volgend verzoek (424 personen of 45%). In september dienden 1.121 Afghanen een verzoek in, voor 977 personen betrof het een eerste verzoek waarvan een groot deel via de evacuatieoperatie Red Kite overkwam.
Syrië staat op de tweede plaats met 2.874 verzoekers, van wie 906 personen in het kader van hervestiging zijn overgekomen. Palestina volgt als derde, met 1.662 verzoekers, van wie 463 personen een volgend verzoek indienden (27,9%). Op de vierde plaats staat Eritrea (1.558 verzoekers) gevolgd door Somalië (1.116 verzoekers).
Grafiek 4 : Top 10 herkomstlanden, aantal verzoekers om internationale bescherming (zowel eerste als volgende verzoek) / 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
Grafiek 5 : Top 5 herkomstlanden, maandelijkse evolutie aantal verzoekers om internationale bescherming / 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
1.4. Man-vrouwverhouding
In 2021 waren 72,4% procent van de verzoekers mannen t.o.v. 27,6% vrouwen. Bij Afghanen was het aandeel mannelijke verzoekers opvallend hoog (89,7%). Ook voor Irak (78,6%), Turkije (77,4%) en Palestina (77,1%) was het aandeel mannelijke verzoekers beduidend hoger dan het gemiddelde. Voor andere landen was er meer evenwicht (Albanië 56,3 %; Somalië 59,7% en Syrië 64,2%).
Grafiek 6 : Verhouding man-vrouw verzoekers om internationale bescherming / 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
Grafiek 7 : Top 10 herkomstlanden: verhouding man-vrouw / 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
1.5. Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV)
In 2021 registreerde de DVZ 3.219 verzoekers om internationale bescherming die verklaarden niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV) te zijn. Na identificatie door de dienst Voogdij van de FOD justitie waarbij in geval van twijfel over hun leeftijd een test voor leeftijdsbepaling wordt georganiseerd, werden 1.802 personen onder hen als effectief minderjarig beschouwd. (In 2020 waren er 1.764 ‘verklaarde niet-begeleide minderjarigen’ en 1.226 ‘effectieve niet begeleide-minderjarigen’).
Driekwart van de verklaarde NBMV komt uit Afghanistan
Uit de cijfers van Eurostat blijkt dat België in absolute cijfers na Oostenrijk en Duitsland het hoogte aantal verklaarde NBMV telt. Opvallend is dat 95,8% van de verklaarde NBMV in België jongens zijn. 75,7% van de verklaarde NMBV zijn Afghanen. Eén van de redenen waarom België een erg populaire bestemmingsland is voor vele Afghaanse jongeren is dat er hier reeds een grote Afghaanse gemeenschap aanwezig is. Mensen volgen vaak familie en vrienden. Daarnaast blijkt ook het Vlaamse groeipakket erg gekend te zijn onder Afghaanse jongeren. De bedragen van deze jaarlijkse schooltoelage zijn vele malen hoger dan het jaarinkomen van een gemiddeld Afghaans gezin.
Grafiek 8 : Evolutie van het aantal verzoekers om internationale bescherming van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen / 2014 > 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
*Situatie begin maart 2022. De Dienst Vreemdelingenzaken past dit cijfer aan naargelang de resultaten van de identificatie (leeftijdsbepaling) door de Dienst Voogdij.
Grafiek 9 : Verhouding jongens-meisjes bij verzoekers die verklaren niet-begeleide minderjarige vreemdeling te zijn (NBMV) bij het indienen van het verzoek / 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken
Grafiek 10 : Top 5 herkomstlanden van verzoekers die verklaren niet-begeleide minderjarige vreemdeling te zijn (NBMV) bij het indienen van het verzoek / 2021 - bron Dienst Vreemdelingenzaken