Dit onderzoek maakt een stand van zaken op van de veiligheidssituatie in Colombia. Het richt zich in het bijzonder op de periode van september 2022 tot en met oktober 2023. Dit document is een update van de gelijknamige COI Focus van 27 september 2022. Het onderzoek werd afgesloten op 6 november 2023.
De veiligheidssituatie tijdens het afgelopen referentiejaar werd voornamelijk beïnvloed door de opstart van vredesonderhandelingen in het kader van Paz Total. Eind 2022 startten de formele onderhandelingen met acht verschillende soorten groeperingen, waaronder de rebellengroeperingen ELN en EMC, de illegale gewapende groeperingen SM, Clan del Golfo, ACSN en de lokale bendes Shottas en Espartanos in Buenaventura, verschillende combos (lokale bendes) in de stad Medellín en tot slot Los Mexicanos, Los Locos Yam en het Cartel del Norte in Quibdó. De onderhandelingen met de verschillende groeperingen verlopen grillig en kennen allen een verschillend verloop en andere obstakels. De onderhandelingen met het ELN boekten tijdens de referentieperiode de meeste vooruitgang. Bij het afsluiten van het onderzoek voor deze COI Focus was er een tijdelijk staakt-het-vuren met het ELN en de EMC.
Ondanks dit staakt-het-vuren en de ernstige onderhandelingen met gewapende groeperingen wijzen de geconsulteerde bronnen en de beschikbare gegevens erop dat er tot nu toe geen sprake is van een duidelijke verbetering van de veiligheid, noch in de steden, noch op het platteland. De voor dit rapport geraadpleegde geweldsindicatoren geven een gemengd beeld. Enerzijds is er een lichte daling van het aantal moorden, van het aantal moorden op sociale leiders en gedemobiliseerde FARC-strijders en van het aantal bloedbaden. Anderzijds hebben verschillende gewapende en criminele groepen hun greep op de gebieden onder hun controle verder verstevigd. Ook het aantal gevallen van afpersing, ontvoering, rekrutering en inmenging in de politiek in de aanloop naar de lokale verkiezingen van oktober 2023 kende een toename. Het aantal gewapende confrontaties tussen de gewapende groeperingen onderling is eveneens gestegen, terwijl confrontaties tussen gewapende groepen en de staat wel duidelijk afnamen. Ook was er een daling van het aantal gedwongen verplaatsingen en gevallen van confinement. Bronnen wijzen evenwel op de onderrapportage van gevallen van confinement omdat deze niet altijd worden geregistreerd.
De data van OCHA tonen dat de departementen Cauca, Norte de Santader, Nariño, Chocó, Antioquia en Caquetá het meest door geweld getroffen zijn tijdens de afgelopen referentieperiode. Het geweld speelt zich grotendeels af in de rurale gebieden waar ook een beperkte aanwezigheid van de staat is en waar het multidimensionale armoedecijfer meestal hoger is. In deze gebieden is een meerderheid van de inwoners van inheemse of Afro-Colombiaanse origine. Maar hoewel het gewapend conflict zich vooral op het platteland concentreert, vormen steden knooppunten waar illegale economische en politieke netwerken samenkomen in de vorm van cocaïnetransporten, witwaspraktijken en de activiteiten van talloze gewapende groeperingen die zich verrijken door transnationale drugshandel en criminaliteit. Onderzoek wijst uit dat in de vijf grote steden Bogotá, Medellín, Cali, Barranquilla en Cúcuta er in 2022 een daling was van het aantal moorden maar wel een stijging van het aantal afpersingen. De bendes in Medellín en Buenaventura voeren gedurende 2023 met wisselend succes onderhandelingen met de autoriteiten in het kader van Paz Total.
Op 29 oktober 2023 vonden regionale verkiezingen plaats. In de aanloop naar de verkiezingen meldden verschillende bronnen toenemende druk en bedreigingen door de gewapende groeperingen tegen potentiële kandidaten. De verkiezingsdag zelf verliep zonder noemenswaardige incidenten maar resulteerde in een nederlaag voor president Petro. Analisten vrezen dat de tegenvallende resultaten en het feit dat de president maar weinig regionale bondgenoten overhoudt een negatieve invloed kunnen hebben op het huidige vredesbeleid.
Colombia werd tijdens de afgelopen referentieperiode ook nog steeds geconfronteerd met een hoge instroom van Venezolaanse migranten. Hoewel de autoriteiten een duidelijk kader ontwikkelden voor het aanvragen van een verblijfsvergunning, stelt de instroom van de vluchtelingen de maatschappij voor bijkomende uitdagingen. Uit een recent ICG-rapport blijkt dat de Venezolanen zich in Colombia vaak in een precaire situatie bevinden en hierdoor een makkelijk doelwit zijn voor rekrutering en uitbuiting door de verschillende gewapende groeperingen.
Beleid
Het beleid dat de commissaris-generaal voert, is gestoeld op een grondige analyse van nauwkeurige en actuele informatie over de algemene situatie in het land van oorsprong. Die informatie wordt op professionele manier verzameld uit verschillende objectieve bronnen, waaronder het EASO, het UNHCR, relevante internationale mensenrechtenorganisaties, niet-gouvernementele organisaties, vakliteratuur en berichtgeving in de media. Bij het bepalen van zijn beleid baseert de commissaris-generaal zich derhalve niet alleen op de op deze website gepubliceerde COI Focussen opgesteld door Cedoca, dewelke slechts één aspect van de algemene situatie in het land van herkomst behandelen.
Uit het gegeven dat een COI Focus gedateerd zou zijn, kan bijgevolg niet worden afgeleid dat het beleid dat de commissaris-generaal voert niet langer actueel zou zijn.
Bij het beoordelen van een asielaanvraag houdt de commissaris-generaal niet alleen rekening met de feitelijke situatie zoals zij zich voordoet in het land van oorsprong op het ogenblik van zijn beslissing, maar ook met de individuele situatie en persoonlijke omstandigheden van de asielzoeker. Elke asielaanvraag wordt individueel onderzocht. Een asielzoeker moet op een voldoende concrete manier aantonen dat hij een gegronde vrees voor vervolging of een persoonlijk risico op ernstige schade loopt. Hij kan dus niet louter verwijzen naar de algemene omstandigheden in zijn land, maar moet ook concrete, geloofwaardige en op zijn persoon betrokken feiten aanbrengen.
Voor dit land is geen beleidsnota beschikbaar op de website.