Situatieschets

Nederlands

Het doel van dit onderzoek is een stand van zaken op te maken over de algemene situatie in Venezuela. Het onderzoek richt zich hierbij op de politieke situatie, de veiligheidssituatie en de socio-economische situatie van het land om een zo breed mogelijke analyse te maken van de huidige stand van zaken. De situatie van specifieke profielen, zoals bijvoorbeeld journalisten of politieke activisten, vormen geen voorwerp van deze analyse. Deze COI Focus richt zich in het bijzonder op de periode van mei 2021 tot mei 2022 en is een update van het gelijknamige rapport van 28 april 2021. Het onderzoek werd afgesloten op 30 mei 2022.

Deze COI Focus schetst vooreerst een beeld van de huidige politieke situatie in Venezuela. Het jaar 2021 bracht enkele nieuwe kansen op een politieke opening tussen de president en de oppositie. Er werd een nieuw akkoord bereikt voor onderhandelingen, gefaciliteerd door Noorwegen. Echter deze besprekingen kwamen door politieke strubbelingen nooit echt van de grond en liggen bij het afsluiten van dit rapport nog steeds stil. Op 21 november 2021 vonden lokale en regionale verkiezingen plaats. De belangrijkste oppositiepartijen besloten hun boycot te beëindigen en deel te nemen aan de verkiezingen. De opkomst was historisch laag en door de versnippering van de oppositie slaagde deze er niet in haar stemmen om te zetten in effectieve politieke functies, die overwegend naar de regeringspartij gingen. De verkiezingswaarnemingsmissie van de EU constateerde ook verschillende structurele tekortkomingen zoals willekeurige diskwalificatie van kandidaten, ongelijke toegang tot de media en uitgebreid gebruik van staatsmiddelen tijdens de campagne.

In Venezuela zijn verschillende structuren van gewapende groeperingen actief, gaande van de zogenaamde megabandas, de colectivos, de sindicatos, de grote drugshandelorganisaties tot de Colombiaanse guerrillagroeperingen. Doorheen 2021 verzwakte de macht en de territoriale aanwezigheid van de veiligheidstroepen verder en tegelijkertijd nam de macht van de niet-statelijke gewapende groeperingen toe. Er was een duidelijke toename vast te stellen van die gebieden die buiten de controle van de nationale overheid vielen en waar de politieke controle en openbare voorzieningen worden uitgeoefend door diverse gewapende groeperingen. De geraadpleegde bronnen registreerden eveneens een duidelijke toename van het aantal offensieve acties van de gewapende groeperingen om het geweldsmonopolie van de veiligheidsdiensten aan te vechten. Voorbeelden hiervan zijn de gebiedsuitbreiding van de bende van El Koki in Caracas en de aanvallen van het 10e FARC-front tegen andere FARC-fronten, het ELN en het nationale leger. Gebeurtenissen die een grote impact hadden op de plaatselijke bevolking die hierdoor werd blootgesteld aan dodelijk geweld, arbitraire arrestaties, afpersing, buitengerechtelijke executies en die leidden tot meer ontheemding.

Deze evolutie, waarbij de gewapende groeperingen steeds grotere gebieden domineren, gaat overigens niet overal gepaard met stijgende geweldcijfers. Maar Venezuela blijft ook voor de referentieperiode een van de gevaarlijkste landen ter wereld en kent na Jamaica het hoogste aantal gewelddadige overlijdens van de regio. De geraadpleegde bronnen stelden ook een opvallende toename van het aantal verdwijningen vast en het gebruik van landmijnen door de gewapende groeperingen kende eveneens een sterke stijging. Tot slot kende 2021 ook nog een hoog aantal overlijdens door toedoen van politiegeweld maar minder dan het jaar voordien.

Voor het achtste jaar op rij bevindt Venezuela zich ook in een zware socio-economische crisis. Zware economische sancties, dalende olieproductie, hyperinflatie en een inkrimping van de economie jaar na jaar, maken dat de armere Venezolaan niet of amper in zijn basisbehoeften kan voorzien. Doorheen 2019-2021 voltrok zich een de facto dollarisatie in het land. Mede hierdoor en door een versoepeling van de controles op de import konden de rijkere Venezolanen zich opnieuw luxegoederen veroorloven. De inflatie steeg minder sterk in 2021 en de president beweert begin 2022 dat economisch herstel nakend is.  Maar voor de mensen die geen toegang hebben tot dollars, waaronder alle werknemers van de publieke sector die worden uitbetaald in bolivars, blijft de situatie ongewijzigd. Het onderzoek van de economische denktank ENCOVI in 2021 toont aan dat voor deze periode 94,5 % van de Venezolanen arm kan worden genoemd en 76 % extreem arm. Ook de toegang tot stromend water en elektriciteit is vaak niet gegarandeerd. Ziekenhuizen kampen met ernstige tekorten aan medicijnen en infrastructuur en veel ziekenhuizen buiten Caracas hebben maar twee dagen per week stromend water. Ook het onderwijs wordt sterk geraakt door de economische crisis. Veel onderwijzend personeel is naar het buitenland gevlucht en er is een groot gebrek aan infrastructuur. Sinds april 2020 kampt het land ook met zeer ernstige benzinetekorten waardoor mensen zich moeilijk kunnen verplaatsen maar ook het voedsel niet meer raakt getransporteerd. Ook de coronacrisis en de opgelegde maatregelen ter bestrijding van de pandemie hadden een grote impact. 

In mei 2022 hebben meer dan zes miljoen Venezolanen hun land verlaten, waarbij de overgrote meerderheid wordt opgevangen in de regio, met Colombia als koploper. Op 1 maart 2021 ondertekende de Colombiaanse president Iván Duque een decreet om een tijdelijke beschermingsstatus te verstrekken aan Venezolanen in het land. Omwille van de afgekondigde maatregelen in de buurlanden ter bestrijding van het coronavirus, ontstond in 2020 een terugkeerbeweging van Venezolanen die omwille van hun penibele situatie in de buurlanden probeerden terug te keren naar Venezuela, hoewel de situatie hier geenszins verbeterd was. De diverse berichten van hun president begin 2022 over een nakend economisch herstel leidde eveneens tot meer terugkeerders. Maar het aantal Venezolanen dat hun land verlaat is nog steeds stijgende. En vooral het aantal Venezolanen dat vertrok richting Mexico, om zo de VS binnen te komen, steeg zeer snel het afgelopen jaar. Deze ontwikkeling leidde ertoe dat de meeste Centraal-Amerikaanse landen ondertussen visa-vereisten hebben ingevoerd voor Venezolanen.

Beleid

Het beleid dat de commissaris-generaal voert, is gestoeld op een grondige analyse van nauwkeurige en actuele informatie over de algemene situatie in het land van oorsprong. Die informatie wordt op professionele manier verzameld uit verschillende objectieve bronnen, waaronder het EASO, het UNHCR, relevante internationale mensenrechtenorganisaties, niet-gouvernementele organisaties, vakliteratuur en berichtgeving in de media. Bij het bepalen van zijn beleid baseert de commissaris-generaal zich derhalve niet alleen op de op deze website gepubliceerde COI Focussen opgesteld door Cedoca, dewelke slechts één aspect van de algemene situatie in het land van herkomst behandelen.

Uit het gegeven dat een COI Focus gedateerd zou zijn, kan bijgevolg niet worden afgeleid dat het beleid dat de commissaris-generaal voert niet langer actueel zou zijn.

Bij het beoordelen van een asielaanvraag houdt de commissaris-generaal niet alleen rekening met de feitelijke situatie zoals zij zich voordoet in het land van oorsprong op het ogenblik van zijn beslissing, maar ook met de individuele situatie en persoonlijke omstandigheden van de asielzoeker. Elke asielaanvraag wordt individueel onderzocht. Een asielzoeker moet op een voldoende concrete manier aantonen dat hij een gegronde vrees voor vervolging of een persoonlijk risico op ernstige schade loopt. Hij kan dus niet louter verwijzen naar de algemene omstandigheden in zijn land, maar moet ook concrete, geloofwaardige en op zijn persoon betrokken feiten aanbrengen.

Voor dit land is geen beleidsnota beschikbaar op de website.

Land: 
Venezuela