In deze COI Focus bestudeert Cedoca de prevalentie van corruptie en documentenfraude in Afghanistan. Dit rapport is een actualisering van de COI Focus Afghanistan Corruptie en documentenfraude van 14 januari 2021 (update). Dit document bevat de nieuwe ontwikkelingen sinds januari 2021 en spitst zich toe op de huidige situatie. Op die manier bespreekt dit rapport de overgang van de Republiek Afghanistan naar het door de Taliban uitgeroepen Islamitisch Emiraat Afghanistan na hun machtsovername in augustus 2021. Cedoca sloot het onderzoek af op 23 augustus 2024.
Uit de geraadpleegde bronnen blijkt dat Afghanistan vóór de machtsovername door de Taliban zeer corrupt was. Ook na de machtsovername schatten betrouwbare bronnen Afghanistan nog altijd als heel corrupt in, al spreken verschillende bronnen wel van een verbetering op sommige vlakken, bijvoorbeeld op vlak van douane en inkomstenheffing.
Volgens de geraadpleegde bronnen zijn Afghaanse documenten over het algemeen weinig betrouwbaar. Bronnen berichten zowel over feitelijke vervalsingen als over echte documenten met een onjuiste inhoud die verkregen kunnen worden via nepotisme en corruptie. Alle mogelijke soorten Afghaanse documenten kunnen vervalst worden. Uit de geraadpleegde bronnen blijkt dat er ook na de machtsovername bericht wordt over corruptie en fraude wat betreft het verkrijgen van identiteits-en overheidsdocumenten. Verschillende bronnen maken melding van een wijdverspreide cultuur van corruptie. Identiteits- en overheidsdocumenten worden nog veelal via dezelfde processen uitgegeven als onder de Republiek. Het grootste verschil zijn de langere wachttijden en de hogere kosten. Onder de Republiek werden er maatregelen ingevoerd om fraude met documenten tegen te gaan (zoals het gebruik van machineleesbare paspoorten, het gebruik van biometrische gegevens bij de e-taskara en het bestaan van verschillende databases). Desondanks blijft fraude mogelijk en is het in Afghanistan relatief eenvoudig om documenten te bekomen die incorrecte informatie bevatten. Bij overheidsdocumenten zoals de papieren taskara, de e-taskara en het paspoort blijven meldingen van corruptie en fraude een veelvoorkomend gegeven. Ook inzake dreigbrieven van de Taliban, documenten uitgegeven door de voormalige veiligheidsdiensten en overige documenten komt uit berichtgeving naar voor dat corruptie en vervalsingen voorkomen. Veel van de Afghanen die naar Europa komen doen dit met de hulp van smokkelnetwerken die in sommige gevallen valse documenten voorzien.
Beleid
De algemene veiligheidssituatie in Afghanistan werd de voorbije decennia grotendeels bepaald door een langdurig aanslepend intern gewapend conflict, waardoor zeer veel Afghanen intern ontheemd zijn of hun toevlucht gezocht hebben in het buitenland. Na vele jaren van conflict tussen de voormalige overheid, haar veiligheidsdiensten en buitenlandse troepen enerzijds en opstandelingengroepen zoals de taliban en ISKP anderzijds, nam de taliban in augustus 2021 de macht over.
Het einde van de strijd tussen de vroegere overheid en de taliban ging gepaard met een sterke afname van het conflict-gerelateerd geweld en met een significante daling van het aantal burgerslachtoffers. Voor de beoordeling van de nood aan internationale bescherming houdt de commissaris-generaal er rekening mee dat de controle van de taliban over het ganse Afghaanse grondgebied een belangrijke impact heeft op de mensenrechtensituatie in het land en op het risico dat tal van Afghanen lopen in geval van terugkeer.
Volgend op de machtsovername door de taliban kondigde de commissaris-generaal een tijdelijke, gedeeltelijke, beslissingsstop af. In de periode tussen 15 augustus 2021 en 1 maart 2022 werden geen negatieve beslissingen genomen voor Afghaanse verzoekers. Wel kon nog steeds worden vastgesteld dat er voor heel wat personen duidelijk een nood aan bescherming bestond; voor deze gevallen werden in deze periode positieve beslissingen van toekenning van de status van vluchteling genomen. Dit gold ook voor vele personen die geëvacueerd werden uit Kabul.
Begin maart 2022 werd deze opschorting beëindigd. Sindsdien neemt het CGVS opnieuw beslissingen in alle dossiers.
Het CGVS heeft de opdracht na te gaan of er een nood aan bescherming bestaat voor alle verzoekers om internationale bescherming. Het CGVS gaat voor elke verzoeker individueel na of er voor hem of haar een nood aan bescherming bestaat. Dit gebeurt op basis van de in de wet en internationale verdragen vastgelegde definities van vluchteling en subsidiaire bescherming. Het CGVS heeft niet als opdracht om een “politieke” beoordeling te maken van een regime en op basis daarvan een beschermingsstatus toe te kennen.