Dit rapport behandelt de houding van de Congolese autoriteiten ten opzichte van hun terugkeerders die het land illegaal hebben verlaten en/of in België een verzoek om internationale bescherming (VIB) hebben ingediend en/of daar hebben verbleven. Het bestrijkt de laatste vijf jaar, oftewel de periode van 2018 tot oktober 2023. Cedoca sloot het onderzoek op 28 november 2023 af.
Terugkeer naar het land van herkomst wordt overwogen wanneer de vreemdeling niet langer voldoet aan de voorwaarden voor verblijf in België.
De economische crisis die Congo-Brazzaville de afgelopen jaren heeft getroffen, heeft de migratiedynamiek gewijzigd. Het land blijft een belangrijk bestemmingsland voor migranten en vluchtelingen, maar wordt tevens geconfronteerd met het vertrek van burgers, vooral jongeren, op zoek naar bestemmingen die hen beter onderwijs en werkgelegenheid kunnen bieden. Bronnen halen aan dat migratie vanuit Congo-Brazzaville gericht is naar andere landen van de ECCAS, maar ook Frankrijk, Zuid-Afrika, Tanzania en Mali zijn populaire bestemmingen.
De nationale wetten voorzien in vrijheid van binnenlands verkeer, reizen naar het buitenland, emigratie en repatriëring. Volgens USDOS respecteert de regering de meeste van deze rechten. De Congolese regering werkt samen met de UNHCR en andere humanitaire organisaties bij het bieden van bescherming en hulp aan ontheemden, vluchtelingen en terugkerende asielzoekers.
Volgens de DVZ vonden tussen januari 2018 en september 2023 geen vrijwillige terugkeer plaats naar Congo-Brazzaville. Wel vond in diezelfde periode een gedwongen terugkeer plaats, meer bepaald in maart 2019. De IOM meldt twee gevallen van vrijwillige terugkeer in de periode van januari 2018 tot oktober 2023, namelijk in juni 2018 en in februari 2022.
Twee van de drie gecontacteerde bronnen geven aan dat er geen speciale procedures bestaan voor terugkeerders bij het binnenkomen van het grondgebied via de luchthaven in Brazzaville of Pointe-Noire. Deze bronnen geven voorst aan dat terugkeer na een illegaal vertrek, een verblijf in het buitenland of een asielaanvraag naar hun weten geen problemen stelt bij terugkeer. Zij zijn zich beiden niet bewust van concrete zaken. Een derde bron geeft aan dat het reizen met een LP aanleiding kan geven tot ondervragingen, en dat terugkeer na een asielaanvraag een risico inhoudt. Deze bron kan geen concrete voorbeelden geven van terugkeerders die problemen hebben ondervonden met de nationale autoriteiten.
Beleid
Het beleid dat de commissaris-generaal voert, is gestoeld op een grondige analyse van nauwkeurige en actuele informatie over de algemene situatie in het land van oorsprong. Die informatie wordt op professionele manier verzameld uit verschillende objectieve bronnen, waaronder het EASO, het UNHCR, relevante internationale mensenrechtenorganisaties, niet-gouvernementele organisaties, vakliteratuur en berichtgeving in de media. Bij het bepalen van zijn beleid baseert de commissaris-generaal zich derhalve niet alleen op de op deze website gepubliceerde COI Focussen opgesteld door Cedoca, dewelke slechts één aspect van de algemene situatie in het land van herkomst behandelen.
Uit het gegeven dat een COI Focus gedateerd zou zijn, kan bijgevolg niet worden afgeleid dat het beleid dat de commissaris-generaal voert niet langer actueel zou zijn.
Bij het beoordelen van een asielaanvraag houdt de commissaris-generaal niet alleen rekening met de feitelijke situatie zoals zij zich voordoet in het land van oorsprong op het ogenblik van zijn beslissing, maar ook met de individuele situatie en persoonlijke omstandigheden van de asielzoeker. Elke asielaanvraag wordt individueel onderzocht. Een asielzoeker moet op een voldoende concrete manier aantonen dat hij een gegronde vrees voor vervolging of een persoonlijk risico op ernstige schade loopt. Hij kan dus niet louter verwijzen naar de algemene omstandigheden in zijn land, maar moet ook concrete, geloofwaardige en op zijn persoon betrokken feiten aanbrengen.
Voor dit land is geen beleidsnota beschikbaar op de website.