De beoordeling
De verzoeker komt in aanmerking voor de vluchtelingenstatus wanneer hij gelijktijdig aan volgende criteria voldoet:
- zijn vrees voor vervolging is gegrond
- hij vreest vervolging omwille van zijn ras, religie, behoren tot een bepaalde sociale groep, politieke meningsuiting of nationaliteit
- hij bevindt zich buiten het land van herkomst
- hij kan of wil de bescherming van het herkomstland niet inroepen.
Gegrondheid
Een gegronde vrees voor vervolging omvat een subjectief en een objectief element.
- Het subjectieve element is de individuele vrees van de verzoeker. Het is onlosmakelijk verbonden met zijn persoonlijkheid, achtergrond en/of leeftijd. Het eenvoudig aanhalen van een vrees voor vervolging is niet voldoende opdat de commissaris-generaal oordeelt dat deze vrees reëel is.
- De verzoeker moet zijn vrees kunnen objectiveren via geloofwaardige verklaringen en/of documenten, beschikbare landeninformatie, er moet een causaal verband bestaan tussen de feiten en de vrees voor vervolging.
De vaststelling dat verzoeker in het verleden al werd vervolgd, kan een ernstige aanwijzing vormen dat zijn vrees gegrond is.
De appreciatie van de gegrondheid van de vrees gebeurt op het ogenblik van het nemen van de beslissing. De vrees is gegrond als er een redelijke mate van waarschijnlijkheid is dat de verzoeker bij terugkeer zal worden vervolgd.
Bij een ernstige schending van de fundamentele mensenrechten is er sprake van vervolging. Ook ernstige aantastingen of cumulatieve en/of herhaalde schendingen van andere mensenrechten kunnen vervolging uitmaken. Niet iedere beperking van mensenrechten staat gelijk met vervolging. De commissaris-generaal beschikt over een appreciatiemarge.
De gevreesde problemen moeten zodanig systematisch en ingrijpend zijn dat hierdoor fundamentele mensenrechten zijn aangetast waardoor het leven in het land van herkomst ondraaglijk wordt.
Actoren van vervolging
Vervolging kan uitgaan van de staat. Ook niet-overheidsactoren kunnen actoren van vervolging zijn op voorwaarde dat de staat of organisaties die het grondgebied beheersen geen bescherming kunnen of willen bieden.
De definitie van vluchteling veronderstelt een verband tussen de vrees voor vervolging of het niet-voorhanden zijn van bescherming en één of meer van de volgende vijf gronden: ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep en politieke overtuiging. Deze gronden kunnen reëel zijn of door een actor van vervolging of bescherming aan de verzoeker zijn toegedicht.
Een vluchteling bevindt zich buiten het land waarvan hij de nationaliteit bezit of buiten het land van gewoonlijk verblijf in geval van een staatloze. Een refugee sur place kan een beschermingsstatus krijgen op basis van nieuwe ontwikkelingen of gebeurtenissen nadat hij zijn land van herkomst verliet. De redenen voor zijn initieel vertrek hielden geen verband met een nood aan internationale bescherming.
Actoren van bescherming
De commissaris-generaal onderzoekt of in het land van herkomst bescherming voorhanden is. Gelet op de vervangende aard van de internationale bescherming wordt een vluchtelingenstatus alleen verleend als de verzoeker de bescherming van zijn land niet kan of wil inroepen. Actoren van bescherming zijn de staat of partijen of organisaties, inclusief internationale organisaties, die een aanzienlijk deel van het grondgebied beheersen. De geboden bescherming moet doeltreffend zijn en niet tijdelijk van aard.
De commissaris-generaal oordeelt of de actor van bescherming redelijke maatregelen tot voorkoming van vervolging treft zoals een doeltreffend juridisch systeem van opsporing, gerechtelijke vervolging en bestraffing. De verzoeker heeft ook toegang tot deze bescherming.
Zelfs als in het land van herkomst afdoende bescherming voorhanden is, is het mogelijk dat de verzoeker deze bescherming niet wil inroepen. De redenen hiervoor kunnen voortvloeien uit een vrees voor vervolging.