Zowel mannen als vrouwen kunnen een asielaanvraag op grond van gendergebonden elementen (LGBT, verkrachting, genitale mutilatie,...) indienen. Personen die het slachtoffer zijn van gendergebonden vervolging behoren tot een kwetsbare groep waarvoor het CGVS specifieke richtlijnen voorziet.
Vervolging om redenen van gender
Een persoon die gendergebonden vervolging riskeert in zijn land behoort tot een bepaalde sociale groep zoals omschreven in de Vreemdelingenwet en de Kwalificatierichtlijn. Het bestaan of de aard van een vervolging is ook afhankelijk van de manier waarop de maatschappij de sociale groep waar de asielzoeker deel van uitmaakt, wel of niet accepteert.
Gendergebonden vervolging in de asielprocedure: wettelijke verplichting
De Vreemdelingenwet bepaalt dat iemand tot een sociale groep kan behoren als hij een bepaalde seksuele geaardheid heeft. In de asielprocedure houdt het CGVS rekening met bepaalde genderaspecten. Een persoon kan in zijn land van herkomst vervolgd worden aan hand van daden (genitale verminking, gedwongen huwelijk) of op basis van de genderidentiteit of de seksuele geaardheid.
Het Gehoor: specifiek voor gendergerelateerde asielaanvragen
Een asielzoeker die vervolging vreest om gendergerelateerde redenen, kan het moeilijk hebben om zijn verhaal te doen. De bestaande sociale normen of de aard van de ondergane vervolging kan schaamte veroorzaken. Het kan de toelichting over de vervolgingsfeiten belemmeren. Daarom kan de asielzoeker vragen om gehoord te worden door een protection officer en een tolk van een bepaald geslacht. De asielzoeker moet dan wel aangeven omwelk reden hij dit vraagt. Het CGVS voldoet in de mate van het mogelijke aan deze vraag.
Daarnaast is ook een team van protection officers voorzien die gespecialiseerd zijn in het horen van personen die het slachtoffer zijn van gendergebonden vervolging. Deze protection officers volgens specifieke opleidingen waaronder "interviewing vulnerable persons", een opleidingsmodule in organisatie van EASO. Ook de tolken hebben een specifieke opleiding over genderaspecten gevolgd. Tenslotte is er ook een brochure met informatie beschikbaar die deze asielzoekers inlicht over hun rechten, plichte en nuttige aspecten in de asielprocedure.
De beoordeling van de asielaanvraag
Asielaanvragen gebaseerd op de seksuele geaardheid
Steeds meer asielzoekers vrezen vervolging omwille van hun seksuele geaardheid (homoseksueel of biseksueel). De asielprocedure voorziet specfieiek maatregelen voor deze bijzondere en kwetsbare profielen. De gendercoördinator volgt hun dossiers op en maakt de opmaak van maatregelen en specifieke beleidsrichtlijnen mogelijk.
De Vreemdelingenwet geeft een verduidelijking wie deel kan uitmaken van een sociale groep. Het hebben van een bepaalde seksuele geaardheid, zoals homoseksualiteit kan leiden tot het behoren tot een bepaalde sociale groep, afhankelijk van de omstandigheden in het land van herkomst. De seksuele geaardheid is in veel landen een taboe, waardoor het voor asielzoekers die omwille van hun seksuele geaardheid vervolgd zijn, moeilijk is om hier tijdens hun gehoor uitgebreid op in te gaan. Homoseksuele of biseksuele asielzoekers vormen dan ook een kwetsbare groep, waar in het bijzonder rekening mee wordt gehouden. Dit betekent niet dat de asielzoeker om die reden automatisch de vluchtelingenstatus krijgt toegekend.
De protection gaat in de eerste plaats de geloofwaardigheid van de seksuele geaardheid van de asielzoeker na, alsook de aangehaalde vrees. Bij de beoordeling van de asielaanvraag van een asielzoeker die vervolging inroept omwille van zijn seksuele geaardheid, maakt het CGVS gebruik van landeninformatie en specifieke beleidsrichtlijnen. Behalve de algemene omkadering blijft het van belang de asielaanvraag op individuele wijze te behandelen. Enkel het feit dat een persoon een bepaalde seksuele geaardheid heeft volstaat niet om als vluchteling te worden erkend. De asielzoeker moet een persoonlijke vrees aantonen.
Genitale vrouwenverminking: opvolging na de erkenning
In een aantal gevallen dienen ouders een asielaanvraag in naam van hun dochter in om haar te beschermen tegen genitale verminking (of besnijdenis). Als een asielzoeker uit een land komt waar het risico op genitale verminking zeer hoog is, en het voor de ouders onmogelijk is om hun dochter hiertegen te beschermen, kan hem en zijn gezin de vluchtelingenstatus worden toegekend. Hiervoor analyseert het CGVS de persoonlijke en familiale situatie, maar ook de objectieve en reële situatie in het land van herkomst.
Het is niet onmogelijk dat de dochter op vraag van (andere) familieleden, ook in Europa genitale verminking riskeert. Daarom heeft het CGVS na de erkenning van de vluchtelingenstatus een opvolging voorzien. Jaarlijks moeten de ouders die als vluchteling erkend werden op grond van de vrees voor besnijdenis van de dochter, een medisch attest opsturen die bevestigt dat de dochter nog geen besnijdenis heeft ondergaan. Het CGVS sensibiliseert in dat kader ook de ouders over de gevaren van genitale verminking en maakt duidelijk dat de Belgische wetgeving deze praktijk zwaar bestraft.