Naar een Europees asielbeleid

Het gemeenschappelijk Europees asielstelsel (CEAS)

Tussen 1999 en 2004 werden een reeks minimumnormen vastgelegd voor de belangrijkste onderdelen van het asielproces met als doel een harmonisatie van de normen voor bescherming en opvang in de hele EU. Het gaat hierbij om het zogeheten asielpakket: Dublin- en Eurodac verordeningen, de Asielprocedure-, Kwalificatie- en Opvangvoorwaardenrichtlijnen en de Richtlijn Tijdelijke Bescherming.

In een tweede fase, tussen 2009 en 2013, werd een stap verder gezet en streefden lidstaten niet langer naar minimumnormen, maar naar gemeenschappelijke standaarden.

In mei 2015 lanceerde de Europese Commissie een alomvattende aanpak (Agenda on Migration) voor een beter beheer van migratie. Deze agenda bevat een pakket  maatregelen over asiel, waaronder ook nieuwe wetgevende voorstellen, maar daarover werd voorlopig nog geen overeenkomst bereikt.

Het CGVS levert op basis van zijn technische expertise een bijdrage aan de onderhandelingen over de wetgevende instrumenten, voornamelijk op het niveau van de Asielwerkgroep van de Raad van de Europese Unie. Dit geldt in het bijzonder voor de herziening van de Kwalificatie- en Asielprocedurerichtlijnen en  de verordening over het Europese Asielondersteuningsbureau (EASO).

Intussen heeft zich ook op Europees niveau een gezaghebbende asielrechtspraak ontwikkeld, die ook bijdraagt tot een verdere harmonisatie, zowel door Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens als door het Hof van Justitie van de Europese Unie, vooral via het systeem van prejudiciële vragen.

Het CGVS volgt deze rechtspraak van nabij op en levert de nodige input wanneer België tussenkomende partij is.

Praktische samenwerking: Europese Asielondersteuningsbureau (EASO)

Om alle activiteiten van praktische samenwerking tussen lidstaten beter te coördineren, kwam in 2010 het Europese Asielondersteuningsbureau (EASO) tot stand. Dit EU agentschap, gevestigd in Malta, helpt lidstaten om de EU-wetgeving in de praktijk te brengen, biedt steun aan lidstaten die onder bijzondere asieldruk staan en versterkt de operationele samenwerking tussen nationale asieldiensten. Sinds zijn ontstaan is EASO sterk gegroeid en neemt het een almaar meer prominente rol op weg naar verdere harmonisatie en samenwerking. Zo ontwikkelde EASO al een lange reeks belangrijke instrumenten, zoals gemeenschappelijke opleidingsmodules, gemeenschappelijke COI (country of origin information) rapporten, betrouwbare en actuele asielstatistieken, gemeenschappelijke tools en beleidsrichtlijnen. Daarnaast zette EASO meerdere concrete ondersteuningsmissies op poten in verschillende EU-landen, voornamelijk in landen aan de buitengrenzen (Bulgarije, Griekenland, Italië, Cyprus,…) en heeft het een belangrijke rol in de hotspots in Griekenland en Italië, maar ook in Malta en Cyprus, waar het de lokale asieldiensten bijstaat bij de registratie en verdere behandeling van aanvragen voor internationale bescherming.

Het CGVS is een belangrijke partner voor EASO.  Commissaris-generaal Dirk Van den Bulck, de vertegenwoordiger van België in de Raad van Bestuur van EASO, maakt van praktische samenwerking een speerpunt van zijn Europees beleid. Het CGVS was en is van nabij betrokken bij de ontwikkeling van een hele reeks EASO producten, in het bijzonder op het vlak van COI (Country of Origin Information), opleiding en kwaliteit. Daarenboven hebben verschillende CGVS-experten al deelgenomen aan verschillende bijstandsmissies, voornamelijk in de hotspots in Griekenland. 

Het Europees Fonds voor Asiel, Migratie en Integratie (AMIF)

Het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen ontvangt financiële steun voor zijn activiteiten via zowel nationale als Europese budgetten. Deze Europese financiering komt uit het Europees Fonds voor Asiel, Migratie en Integratie (AMIF).

Het AMIF is een EU-fonds dat in het leven werd geroepen om een efficiënter beheer van de migratiestromen te verwezenlijken en een gemeenschappelijk beleid rond internationale bescherming en migratie te versterken.  

Er zijn drie projecten lopende op het CGVS voor de periode 2022-2024 die worden mee gefinancierd door de EU.

Het Europees Migratienetwerk (EMN)

Het Europees migratienetwerk (EMN) verschaft actuele, objectieve en betrouwbare informatie uit België en de Europese Unie aangaande asiel en migratie, met als doel de beleidsvorming binnen de EU te ondersteunen.

De Europese Commissie staat in voor de coördinatie van het EMN en het netwerk bestaat uit nationale contactpunten in elke lidstaat. Het Belgisch Contactpunt bestaat uit medewerkers van het CGVS, de Dienst Vreemdelingenzaken (die coördineert), Myria (het Federaal Migratiecentrum) en Fedasil.

Internationaal

Het CGVS verzekert ook de opvolging van de bredere internationale asiel- en migratiecontext en is actief op andere internationale fora, zoals GDISC (General Directors' Immigration Services Conference) en IGC (Intergovernmental Consultations on Migration, Asylum and Refugees).

Het CGVS werkt ook nauw samen met de VN-vluchtelingenorganisatie, voor de uitvoering van zijn hervestigingsbeleid, maar ook in het kader van andere kwesties rond internationale bescherming.  

Daarnaast wil het CGVS bijdragen aan een betere bescherming van vluchtelingen in hun regio van herkomst, bijvoorbeeld door deelname aan capacity building projecten, al dan niet in samenwerking met EASO.