Hervestiging

Wat is hervestiging?

  • de selectie en transfer van vluchtelingen uit een land waar zij bescherming hebben gezocht, naar een derde land dat ermee heeft ingestemd hen - als vluchtelingen - met een permanente verblijfsstatus toe te laten;
  • een instrument om internationale bescherming te bieden aan vluchtelingen wiens leven, vrijheid, veiligheid, gezondheid of andere fundamentele rechten worden bedreigd in het land waar zij hun toevlucht hebben gezocht;
  • één van de drie duurzame oplossingen die beschikbaar is voor vluchtelingen, naast vrijwillige terugkeer naar het land van herkomst en lokale integratie in het land van eerste opvang;
  • een aanvulling op de nationale procedure voor het verkrijgen van internationale bescherming. Door inspanningen te leveren op het vlak van hervestiging zorgt België voor een geïntegreerd beleid van internationale bescherming.

Hervestiging is ook een instrument om solidariteit te tonen met landen die grote aantallen vluchtelingen opvangen. Het moet als hefboom dienen om in die landen andere oplossingen uit te werken, zoals verhoogde zelfredzaamheid en betere levensomstandigheden voor de vluchtelingenpopulatie.

België heeft sinds 2013 een structureel hervestigingsprogramma met een jaarlijks quotum. In de periode 2013-2023 heeft België 4.788 vluchtelingen hervestigd via de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR). Het gaat voornamelijk om Syriërs uit de buurlanden Turkije, Jordanië en Libanon en Congolezen uit de Grote Meren-regio.

In 2023 kwamen 287 vluchtelingen naar België in het kader van hervestiging.

Fases van hervestiging
Identificatie    Selectie   Pre-departure Orientation   Reis   Opvang   Integratie
 

1. Identificatie

In eerste instantie maakt UNHCR  een selectie uit de grote groep vluchtelingen in de wereld op basis van kwetsbaarheidscriteria en de nood aan hervestiging. Jaarlijks publiceert UNHCR een document waarin de wereldwijde hervestigingsnoden en -prioriteiten zijn opgenomen, het Projected Global Resettlement Needs document. België aanvaardt enkel hervestigingsvoordrachten van UNHCR en houdt zo veel als mogelijk rekening met de UNHCR-prioriteiten.

Voorwaarden om in aanmerking te komen voor hervestiging zijn:

  • toekenning van de vluchtelingenstatus door UNHCR
  • alle duurzame oplossingen werden beoordeeld en hervestiging blijkt de meest geschikte oplossing, en dus niet vrijwillige terugkeer of lokale integratie
  • onder één van de zeven UNHCR-voordrachtscategorieën vallen, meer bepaald:
    • wettelijke en fysieke nood aan bescherming
    • overlevenden van geweld en/of foltering
    • medische noden
    • vrouwen en meisjes in gevaar
    • hereniging met een al hervestigd familielid
    • kinderen en adolescenten in gevaar
    • vluchtelingen zonder uitzicht op lokale integratie of vrijwillige terugkeer

Meer info hierover vind je in het UNHCR Resettlement Handbook.

2. Selectie

resettlement

Het CGVS organiseert een selectiemissie naar het land van eerste opvang en neemt er interviews af van de voorgedragen vluchtelingen. De Belgische veiligheidsdiensten screenen de voorgedragen personen. Op basis van het interview met het CGVS en de andere elementen in het dossier maakt het CGVS een selectie-advies op, dat het bezorgt aan de Minister bevoegd voor Asiel en Migratie. Hij/zij geeft bij akkoord de instructie voor de uitreiking van de nodige reisdocumenten aan de geselecteerde vluchtelingen.

Tijdens de selectie doet Fedasil een medische screening van elke vluchteling zodat rekening kan gehouden worden met eventuele medische noden bij de opvang, maar dit heeft geen invloed op de beslissing.

3. Pre-departure Orientation : BELCO, de Belgische culturele oriëntatie

Vóór hun vertrek ontmoeten de vluchtelingen medewerkers van Fedasil (Agentschap voor de opvang van asielzoekers in België) die hen informeren over het leven in België, ingaan op hun verwachtingen en hen voorbereiden op hun vertrek naar ons land. Fedasil krijgt hiervoor hulp van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).

4. Reis

Met hulp van de FOD Buitenlandse Zaken en de Belgische ambassades organiseert Fedasil de transfer naar België. IOM voorziet praktische ondersteuning: boeken van vluchten, uitvoeren van medische check voor vertrek, voorzien van reisbijstand bij vertrek, transit en aankomst en faciliteren bij immigratie- en douaneformaliteiten.

5. Opvang

Er bestaan verschillende opvangmodellen voor hervestigde vluchtelingen in België. Het klassieke model bestaat uit een opvangfase in een collectief opvangcentrum dat gespecialiseerd is in de opvang van hervestigde vluchtelingen (Kapellen, Florennes, Morlanwelz, Pondrôme en Sint-Truiden), gevolgd door een verblijf in een LOI of een TVU onmiddellijk na hun aankomst. Bovendien hebben de OCMW’s de mogelijkheid een woning om in hun gemeente een woning aan te bieden en zo partner van het programma te worden, hetzij bij aankomst, hetzij na een verblijf in een collectief opvangcentrum, hetzij na een verblijf in een LOI. Naast de opvangmodellen die de overheidsorganisaties voorstellen (Fedasil of de OCMW’s), is er ook een model waarbij de opvang gebeurt door de gemeenschap zelf, het project community sponsorsip. Een groep vrijwilligers kan zich kandidaat stellen om een hervestigde persoon of familie in België op te vangen en gedurende een bepaalde periode te begeleiden. De groep sluit zich dus aan bij een van de bemiddelende organisaties die de nodige steun verlenen op het terrein.

6. Integratie

Na zes maanden verlaten de vluchtelingen het LOI en verhuizen ze naar een privéwoning. Meer info over de integratie van hervestigde vluchtelingen in ons land vind je op de site van Fedasil.

Hervestiging: hoeveel en van waar?

UNHCR schat het aantal personen dat wereldwijd nood heeft aan hervestiging voor 2022 op 1,44 miljoen, waaronder 42% Syrische vluchtelingen, 10% vluchtelingen uit de Democratische Republiek Congo en 9% uit Zuid-Soedan. UNHCR ziet voor de EU-landen 3 prioritaire vluchtelingensituaties:

1) Syrische vluchtelingen in Egypte, Irak, Jordanië, Libanon en Turkije

Een groot deel van de Syrische vluchtelingenpopulatie in deze landen leeft in armoede, met beperkte toegang tot formele werkgelegenheid en basisdiensten. De COVID-19 crisis heeft deze situatie nog verergerd.

2) 15 landen op de centraal Mediterrane route en Rwanda (Tsjaad, Kameroen, Niger, Burkina Faso, Mali, Ethiopië, Soedan, Kenia, Djibouti, Egypte, Libië, Mauretanië, Marokko, Tunesië en Algerije).

Als gevolg van de aanhoudende onveiligheid en conflicten, met name in de Sahel, maar ook in andere regio's van Afrika ten zuiden van de Sahara, blijven vluchtelingenstromen op gang komen. In deze context vraagt UNHCR de EU-lidstaten om aandacht te blijven hebben voor de      Emergency Transit Mechanims. Via deze weg worden kwetsbare vluchtelingen verblijvend in Libië geëvacueerd naar Niger of Rwanda, van waaruit ze kunnen hervestigd worden naar hervestigingslanden.    

3) landen waar het Comprehensive Refugee Response Framework (CRRF) is ingevoerd

Het CRRF werd in de loop van 2017 en 2018 uitgerold in verschillende vluchtelingensituaties wereldwijd. De lessen hieruit getrokken hebben geholpen bij de uitwerking van het Global Refugee Compact (GRC), dat werd bevestigd door alle VN-leden in december 2018. Het CRRF is een programma dat oproept tot  meer steun voor vluchtelingen en meer solidariteit met de landen die deze vluchtelingen opvangen. Het gaat meer bepaald om Tsjaad, Djibouti, Ethiopië, Kenia, Somalië, Rwanda, Oeganda, Zambia, Belize, Costa Rica, Guatemala, Honduras, Mexico, Panama en Afghanistan.

Daarnaast vraagt UNHCR de lidstaten om niet-toegewezen quota buiten bovenstaande prioritaire gebieden. Deze kunnen op flexibele wijze gebruikt worden voor dringende gevallen en noodgevallen verspreid over de wereld.

Geschiedenis van hervestiging

Voorgeschiedenis

België heeft sinds 2013, toen het gemeenschappelijk Europees hervestigingsprogramma van start ging, een structureel hervestigingsprogramma. Dat betekent dat het sindsdien een jaarlijks quotum hervestigingsplaatsen voorziet. Vroeger waren er echter ook al operaties die als hervestiging kunnen worden beschouwd. Zo kregen in 1956-1957 6.000 Hongaren die gevlucht waren na het neerslaan van de Hongaarse opstand, een nieuwe thuis aangeboden in België en konden 1.100 Chilenen in 1973 de terreur van Pinochet ontvluchten en in België een nieuw bestaan uitbouwen. In 1975 werd 2.500 bootvluchtelingen uit Vietnam en Cambodja de kans geboden om zich te vestigen in België. In 1992 werden 200 Bosniërs, en later nog kinderen, gewonden en familieleden uit Bosnië, opgevangen. In 1999, tijdens de oorlog in Kosovo, werden 1.200 Kosovaren naar België overgebracht.

Pilootprojecten

Sinds 2007 hebben het CGVS en Fedasil vanuit hun respectieve opdrachten expertise opgebouwd op het vlak van hervestiging. Zo hebben medewerkers van het CGVS en Fedasil in december 2007 als waarnemer deelgenomen aan een Nederlandse selectiemissie voor hervestiging in Thailand. In september 2008 nam het CGVS als waarnemer deel aan een missie in Tanzania, waar het Verenigd Koninkrijk en Ierland gezamenlijk vluchtelingen gingen selecteren voor hervestiging.

In 2009 gaf de toenmalige Minister voor  Asiel  en Migratie, Annemie Turtelboom, de eerste aanzet voor hervestigingsprojecten. In februari 2009 hebben Annemie Turtelboom en de commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen Dirk Van den Bulck een Nederlandse hervestigingsmissie in Kenia bezocht. In datzelfde jaar werd er een eerste pilootproject opgezet waarbij 47 Iraakse vluchtelingen werden hervestigd in België. In 2011 organiseerde België hervestiging voor 25 personen van Congolese en Eritrese afkomst die vanuit Libië, waar een burgeroorlog was uitgebroken, naar Tunesië waren gevlucht.

Structureel hervestigingspogramma vanaf 2013

Na de twee eerdere succesvolle pilootprojecten nam de toenmalige Staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maggie De Block, in 2012 de beslissing tot het opzetten van een structureel hervestigingsprogramma, dat in 2013 effectief van start ging.

Hervestiging wereldwijd en in de EU

Hervestiging wereldwijd en in de EU

Hervestiging in de wereld

UNHCR schat het aantal personen dat wereldwijd nood heeft aan hervestiging voor 2022 op 1,44 miljoen, waaronder 42% Syrische vluchtelingen, 10% vluchtelingen uit de Democratische Republiek Congo en 9% uit Zuid-Soedan.

Hervestiging en de EU

In 2020 hervestigden alle EU+ landen (de EU + Noorwegen en Zwitserland) samen 9.090 vluchtelingen, een duidelijke daling als gevolg van de Corona-epidemie. In 2019 bedroeg het aantal 22.100, in 2018 24.830.

Hervestiging past binnen het langetermijnbeleid van de EU om te komen tot een beter migratiebeheer. Op 23 september 2020 heeft de Commissie, samen met het Pact inzake immigratie en asiel, een “Aanbeveling betreffende legale trajecten voor bescherming in de EU: bevordering van hervestiging, toelating op humanitaire gronden en andere aanvullende trajecten” voorgesteld. In deze aanbeveling moedigt de Commissie de lidstaten aan het bestaande EU- hervestigingsprogramma van 2020 uit te voeren. Vanwege COVID-19 werd de deadline voor uitvoering verlengd tot en met 31 december 2021. Deze aanbeveling onderstreept het belang dat de Commissie hecht aan het voortzetten en vergroten van de EU-inzet op het vlak van hervestiging vanaf 2022. Als onderdeel van een integrale aanpak van migratie moedigt de Commissie daarnaast ook het uitbreiden van aanvullende trajecten naar internationale bescherming aan.

Hiervoor waren er echter al verschillende initiatieven om tot een gemeenschappelijk EU-hervestigingsbeleid te komen. Zo keurde het Europees Parlement op 29 maart 2012 een Joint Resettlement Programme goed, waarin gemeenschappelijke Unie prioriteiten voor hervestiging staan. Deze prioriteiten stemmen grotendeels overeen met die van UNHCR.

Sinds 2013 verleent de EU ook financiële bijstand aan lidstaten die vluchtelingen hervestigen die vallen onder deze gemeenschappelijke prioriteiten (10.000 euro steun per hervestigde vluchteling).  

Daarnaast zijn er nog andere hervestigingsinitiatieven op EU-niveau, zoals het 1:1 programma met Turkije, dat bepaalt dat voor elke Syriër die vanaf de Griekse eilanden naar Turkije wordt teruggestuurd, een andere Syriër vanuit Turkije naar een EU-land zal worden hervestigd, rekening houdend met de kwetsbaarheidscriteria van UNHCR.

FAQ

Kan ikzelf, een familielid of kennis een hervestigingsaanvraag opstarten?

Neen, België aanvaardt enkel hervestigingsvoordrachten van de VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR). UNHCR identificeert, op basis van criteria die België doorgeeft, de meest kwetsbare vluchtelingen.  Het is dus niet mogelijk om rechtstreeks een hervestigingsaanvraag in te dienen bij een Belgische instantie. 

Welke rechten heeft een hervestigde vluchteling in België?

Na aankomst krijgt de hervestigde vluchteling het vluchtelingenstatuut toegekend. De hervestigde vluchteling geniet dus dezelfde rechten als een vluchteling die op eigen kracht naar België heeft gereisd (zie ook de brochure “U BENT ALS VLUCHTELING ERKEND IN BELGIË”).

Kunnen  familieleden van een hervestigde vluchteling ook naar België  reizen en er zich vestigen?

Voor hervestigde vluchtelingen gelden dezelfde regels voor gezinshereniging als voor vluchtelingen die in België erkend zijn (zie ook de brochure “U BENT ALS VLUCHTELING ERKEND IN BELGIË”). Familieleden van hervestigde vluchtelingen die geen recht hebben op gezinshereniging kunnen eventueel in een latere fase door UNHCR worden voorgedragen voor hervestiging indien ze aan de criteria voldoen, maar België komt hierin op geen enkele wijze tussenbeide. 

Kan ikzelf bij UNHCR een aanvraag indienen voor een familielid dat niet via gezinshereniging naar België kan komen?

Voor alle vragen over individuele gevallen neemt u het best contact op met het UNHCR kantoor in de regio waar uw familielid verblijft.

Krijgt België geld voor het aanvaarden van vluchtelingen voor hervestiging?

De VN bieden geen financiële steun aan landen die vluchtelingen aanvaarden voor hervestiging. Integendeel, het is het vluchtelingenagentschap van de VN, UNHCR, dat financiële steun ontvangt van lidstaten, waaronder België. Vluchtelingen accepteren voor hervestiging is een engagement van de Belgische regering dat wordt genomen op vrijwillige basis.

Hoeveel tijd zit er tussen een beslissing tot aanvaarding van hervestiging en het vertrek naar België?

Na de beslissing tot aanvaarding van hervestiging, duurt het gemiddeld een aantal maanden vooraleer de vluchteling naar België kan reizen. Deze termijn kan echter sterk verschillen, afhankelijk o.a. van de situatie in het eerste land van opvang of de beschikbare plaatsen in het opvangsysteem in België.

Kan België een hervestigingsvoordracht door UNHCR weigeren?

Ja, België neemt de beslissing op basis van zijn eigen analyse en neemt deze beslissing volledig onafhankelijk van UNHCR.

Wat is het verschil tussen hervestiging (resettlement in het Engels) en herplaatsing of relocatie?

Herplaatsing of relocatie omvat de overdracht van asielzoekers van de ene lidstaat naar de andere. Het is dus een proces dat plaatsvindt binnen de Europese Unie (EU), over het algemeen vanuit landen aan de buitengrenzen met de EU die onder grote druk staan (bv. Malta). Bij deze groep moet na de transfer nog worden vastgesteld of internationale bescherming zal worden verleend. Dit in tegenstelling dus tot hervestiging, waarbij de nood aan internationale bescherming al is vastgesteld voor vertrek en waarbij de identificatie van de vluchtelingen gebeurt door UNHCR. Hervestiging gebeurt per definitie vanuit een derde land (buiten de EU dus).

Contact

Voor vragen over de selectiefases in het hervestigingsproces en de procedure van internationale bescherming kan u terecht bij het CGVS via resettlement@ibz.fgov.be.

Voor vragen over de transfer naar België, de opvang en de integratie van hervestigde vluchtelingen kan u terecht bij Fedasil via resettlement@fedasil.be.